Emoties

2010-01-18

Als mens ervaar je zes basisemoties, die algemeen bekend zijn: vreugde, droefheid, boosheid, angst, verrassing en walging. Deze emoties zijn letterlijk af te lezen van het gezicht, en zijn in alle culturen hetzelfde. Maar dat zijn niet de enige emoties. Er zijn nog vijf die iedereen voelt, maar die minder of niet bekend zijn. Dat schrijft het vakblad New Scientist op haar website. "Onze voorouders hadden aan zes basisemoties genoeg, maar wij allang niet meer. We leven in een complexe wereld en daarom zijn er nu meer emoties. Hebzucht, verveling, depressie, jaloezie en liefde zijn er maar enkele van. Maar er zijn vijf andere emoties, die elk kunnen concurreren met De Grote Zes, en ook zouden moeten gelden als basisemotie", zo argumenteert New Scientist. 1) Elevation of 'oplifting' of de stuwende emotie 'Elevation' is een emotie die zich het best laat kenmerken door een krachtige combinatie van liefde en hoop, die ontroert, je de adem beneemt en je de energie geeft om door te gaan. Een emotie die werd gevoeld na de verkiezing en inwijdingsspeech van de Amerikaanse president Barack Obama. Velen waren tot tranen toe geroerd, hadden een brok in de keel en er liepen rillingen over hun lichaam. Ze hadden hoop, liefde en geloof in de toekomst. Die emotie noemde Jonathan Haidt 'elevation'. 'Elevation' lijkt universeel en werd al vastgesteld in Japan, India, de Verenigde Staten en Palestina. Maar om werkelijk een basisemotie te worden, moet het ook een doel hebben. Haidt dacht eerst dat het mensen behulpzamer maakte, maar dat bleek niet het geval. Het gelukshormoon oxytocine ligt w?l aan de basis van deze emotie. Elevation stimuleert de aanmaak van oxytocine, wat maakt dat mensen elkaar vaker willen aanraken, knuffelen en elkaar open en met vertrouwen tegemoet treden. Deze emotie is niet zichtbaar op het gezicht en komt weinig voor, wellicht dat het daarom niet echt een emotie lijkt te zijn. "Mensen ervaren deze emotie minder dan een keer per week. Maar als je ze vraagt naar hun meest gekoesterde momenten, dan bestaat de top-5 meestal uit 'opliftende' momenten. 2) Interesse of de nieuwsgierige emotie Interesse is af te lezen op het gezicht, toch een van de kenmerken van een basisemotie: je houdt je hoofd lichtjes schuin, gaat sneller praten en de spieren in je voorhoofd en rond je ogen trekken samen. Het heeft ook een doel: interesse motiveert om te leren. Niet voor geld of een examen, maar omdat je dat zelf wilt. Het zou in elk geval verklaren waarom interesse zo'n centrale plaats inneemt in de moderne wereld. Via interesse (en dus kennis) kan de angst voor onbekende en complexe zaken tegengegaan worden en wordt de wereld beheersbaar(der). 3) Dankbaarheid of de emotie die relaties bouwt Dankbaarheid is nog ver verwijderd van de status van 'echte emotie'. Een gelaatsuitdrukking is er nog niet, het werd nog niet bestudeerd in niet-westerse samenlevingen en het is mogelijk cultureel bepaald. Maar het scoort wel goed op dat andere vlak: het doel. Dankbaarheid is een grote drijfveer om te handelen: het maakt dat we iets willen terugdoen, dat we de ander erkennen ?n het smeert relaties. In samenwonende koppels geeft dankbaarheid het gevoel dat ze verbonden zijn, dat de ander een investering waard is en er wellicht in de toekomst ook voor ons zal zijn. Dankbaarheid zorgt dus dat de cirkel van geven en nemen blijft bestaan. 4) Trots of de emotie met twee gezichten. Trots is een van de zeven hoofdzonden, maar kan ook nobele daden teweeg brengen. Er zijn twee types trots, zo argumenteert Jessica Tracy in haar studie over trots: authentieke trots en arrogante trots. Hoewel ze zich anders manifesteren, vertonen ze geen andere fysieke uitdrukking: beide vormen van trots kenmerken zich door een omhooggestoken kin, armen die ver van het lichaam zijn en het zo groot mogelijk lijken. Trots onderscheidt zich van de grote zes doordat het een 'zelfbewuste' emotie is. Net als schaamte en schuld vraagt het een zekere mate van zelfevaluatie. Maar heeft het nut? Ja dus. Trots is een motivatie om goed te presteren, respect te winnen en status te verkrijgen. Het soort status verklaart een beetje de gespleten persoonlijkheid van trots. De eerste soort status is gebaseerd op dominantie, en is vooral aanwezig in niet-menselijke primatensamenlevingen. De grootste en de sterkste is de machtigste. Bij mensen uit zich dat in pestkoppen, dictators en een wrede baas. De tweede soort status is op basis van prestige. Respect is macht, en wordt verkregen door kennis of vaardigheden (om een combinatie ervan). 5) Verwarring of de 'tijd voor verandering'-emotie Verwarring is wellicht de meest perfecte 21ste eeuw-emotie. Het ontstaat als de omgeving onvoldoende of tegenstrijdige informatie geeft, en gaat gepaard met een kenmerkende gelaatsuitdrukking (gefronste wenkbrauwen, nauwere ogen, bijten op de lip). Deze zorgt ervoor dat anderen de verwarde persoon te hulp schieten, met andere woorden het moedigt sociale relaties aan en brengt kennis.